Ontwikkeling van decodeervaardigheid in het basisonderwijs

Abstract

In dit artikel wordt gerapporteerd over een longitudinale valideringsstudie die is uitgevoerd met betrekking tot de Drie-Minuten-Toets (DMT) voor het meten van decodeervaardigheid. Na een beknopte theoretische inleiding op het leren decoderen van geschreven woorden, wordt een beschrijving gegeven van de constructie van het meetinstrument en van een longitudinaal onderzoek dat als een van de valideringsstudies ten behoeve van de DMT is uitgevoerd. In het onderzoek is allereerst nagegaan hoe de ontwikkeling van decodeervaardigheid over de leerjaren van het basisonderwijs verloopt. Daarbij blijkt dat over de jaargroepen 3 tot en met 8 sprake is van een substantiële toename in scores op de drie onderscheiden leeskaarten. Eenmaal in groep 3 gesignaleerde verschillen in decodeervaardigheid blijken stabiel over de navolgende leerjaren. Verder blijken meisjes significant hoger te scoren dan jongens, hoewel de verschillen in numeriek opzicht klein zijn. Opvallend is dat allochtone kinderen nagenoeg even goed scoren als autochtone leeftijdgenoten; alleen bij het lezen van meerlettergrepige woorden blijken allochtone leerlingen ietwat lager uit te komen. In het onderzoek is voorts nagegaan wat de relatie is tussen leessnelheid en leesnauwkeurigheid bij goede en zwakke lezers. Daarbij is geen evidentie gevonden voor de aanname dat zwakke lezers meer leesfouten maken dan goede lezers. Beide groepen lezers blijken proportioneel gezien evenveel fouten te maken en verschillen dus feitelijk alleen wat betreft hun leestempo. Ten slotte is nagegaan hoe groot de samenhang is tussen de scores op de drie leeskaarten. De samenhang tussen de scores op de drie kaarten blijkt hoog. Naast een grote mate van communaliteit blijkt er echter sprake van unieke variantie voor de onderscheiden deelvaardigheden. In de discussie wordt ingegaan op de onderwijskundige implicaties van het onderzoek.