Abstract
De Kaderrichtlijn Water (2000/60/EC) is gericht op schoon en gezond water voor mens en milieu in de
gehele Europese Unie. Het gaat daarbij uitdrukkelijk zowel om voorzieningen voor de mens -schoon water als basis voor drinkwater, visserij, landbouw, recreatie, voldoende water voor irrigatie, etc. - alsook om de ecologie van het water,zoals gezond water voor ecosystemen, flora en fauna, onze natuur. De richtlijn wordt wel omschreven als eenvande meest ambitieuze richtlijnen op het milieuterrein in Europa, getuige de verhandelingen over water als ecosysteem of als publiek goed. Ook in de procesaanpak en instrumenten van de richtlijn zien we een tomeloze ambitie, hoewel er achteraf ook sprake zou kunnen zijn van een tomeloos en misschien illusoir geloof in binding door participatie en papier. De richtlijn gaat namelijk grotendeels uit van mechanismen van zelfdisciplinering en kent op cruciale momenten in het implementatieproces, of momenten waar het moeilijker wordt, geen aanvullende harde beleidsinstrumenten of heldere sancties. Dit essay zal ingaan op het thema van de diffuse verontreiniging van waterlichamen, waarbij vooral de problematiek van nutriënten vanuit de landbouw als illustratie wordt gegeven, aangezien deze diffuse
verontreiniging wereldwijd, en ook voor de KRW, als het voornaamste wicked problem van de
waterkwaliteitsverbetering wordt gezien (Wiering, et al. 2020; Patterson, et al. 2013; Thornston, et al.
2014). Ik zal kort in gaan op de gedachte van wicked problems. Naast de wickednessvan het probleem van diffuse verontreiniging worden de voorlopige oplossingen besproken, waarbij ook de aard van de richtlijn wordt geproblematiseerd. De KRW heeft namelijk het karakter van ‘experimentalist governance’ (Sabel en Zeitlin, 2012) als gevonden antwoord op deze problematiek. De vraag is echter of deze aanpak echt helpt, of dat het de zaak verder verergerd. Daarna zal ik een schets geven van de implementatie van de KRW in andere landen in Europa, die vaak worstelen met hetzelfde wicked problem. De conclusie zal zijn dat Nederland maar moeizaam verder komt met de richtlijn en dat ligt deels aan de aanpak bij de richtlijn zelf en deels aan Nederland. Ten slotte gaan we op zoek naar een andere aanpak voor de waterkwaliteit en naar nieuwe out of the box -oplossingsrichtingen, zoals het ‘Creating Commons’ concept.
