Abstract
Moet het multiculturalisme failliet worden verklaard? Wie inzicht wil verkrijgen in de problemen van de multiculturele samenleving, zal rekening moeten houden met een belangrijk maar gecompliceerd gegeven: erkenningsproblematiek. Dit boek heeft tot doel hieraan recht te doen, door het mensbeeld en de sociale filosofie achter de politiek van verschil expliciet te maken en kritisch te onderzoeken.
Iemands gevoel van eigenwaarde komt niet in sociale isolatie tot stand, maar hangt af van relaties met anderen. Miskenning kan daarom diep ingrijpen in iemands zelfbegrip. Vanuit dit besef kan men concluderen dat gelijke erkenning een morele plicht is. Maar een cruciale spanning in het multiculturalisme ontstaat doordat een bepaalde erkenningsvorm niet vatbaar is voor een dergelijke morele oproep, namelijk ‘waardering’. Een positief oordeel is niet afdwingbaar. De auteur toont echter aan dat erkenning van cultureel verschil ook formeel kan zijn, ofwel onafhankelijk van inhoudelijke waardering. Hiervoor is een ruimere invulling van de notie ‘respect’ vereist. Respect betekent niet alleen de erkenning van gelijke persoonlijke vrijheid, maar ook van culturele bindingen. Alleen zo wordt een volwaardig zelfrespect mogelijk voor alle burgers.
Maar gaat achter deze goede bedoelingen geen existentieel optimisme schuil? Bestaat er geen tegenstelling tussen de politiek van erkenning en leven met culturele diversiteit? Cultuurcontact kan inderdaad een bedreigende of zelfs desoriënterende kant hebben; het kan echter ook bijdragen tot zingeving. Daarom wordt onderzocht wat de voorwaarden zijn voor de emotionele omslag van zinverlies naar zin, bij de ervaring van culturele verscheidenheid.
