Abstract
Gilde Opleidingen en ROC Westerschelde willen invulling geven aan hun
maatschappelijke verantwoordelijkheid. In navolging van Mok vinden de
CvB's dat beroepscultuur en beroepsethiek integraal onderdeel van het
opleidingscurriculum zouden moeten zijn. Uit onderzoek blijkt dat het
gesprek over gevoelige onderwerpen als de identiteit, beroepscultuur en
beroepsethiek wordt gemeden op scholen. Schoolleiding en leraren moeten
weer leren het over de zachte kant van hun werk te hebben.
Volgens de beroepsvormingstheorie van Mok is aandacht voor
beroepscultuur en beroepsethiek, naast de 'technische' vakkennis, van
levensbelang voor de ontwikkeling van een beroepsidentiteit. De
collegevoorzitters van Gilde Opleidingen en ROC Westerschelde denken dat
met beroepscultuur en beroepsethiek in het lesplan de studenten een
betere positie op de arbeidsmarkt zullen verkrijgen. Beide Colleges van
Bestuur hebben echter de indruk dat de docenten sterk de nadruk leggen
op het overdragen van kennis en kunde en relatief weinig aandacht
besteden aan maatschappelijke verantwoordelijkheid, ethische en culturele
vorming. Zij hebben zich tot het ITS gewend met de vraag onderzoek te
doen naar praktijk en behoeften.
Uit het onderzoek blijkt dat docenten oog hebben voor beroepsethische
vorming en veel aandacht besteden aan alle drie beroepsdomeinen
(vakkennis, cultuur en ethiek) die Mok onderscheidt. De zorg van CvB en
onderzoekers dat leraren er te weinig aan zouden doen, wordt niet
bevestigd. Leraren willen graag nog meer aandacht geven aan deze
onderwerpen. De meeste docenten zijn bereid in het eigen vak aandacht te
schenken aan beroepsvorming ook als dat ten koste zou gaan van hun
eigen vak. Maar docenten hebben het gevoel er alleen voor te staan. Er is
duidelijk behoefte aan steun. Een ruime meerderheid van de docenten wil
het onderwijs anders organiseren zodat docenten beter van elkaar kunnen
leren. Het management zou een sterke voorbeeldfunctie moeten hebben
bij het omgaan met ethische kwesties. Tenslotte is er behoefte aan
duidelijkheid. Driekwart van de leraren wil dat in de instelling collectief
afspraken worden gemaakt over de omgangsmores.
Het eerste wat nodig is, is dat het gesprek wordt aangegaan. Tussen
managers en leraren, maar ook tussen leraren onderling. Iedereen vindt
beroepsvorming belangrijk maar er wordt te weinig over gepraat.
Onderwerpen als ethiek, identiteit, waarden en normen, de missie,
fatsoensnormen moeten op de agenda van de school komen. De beste
ideeën bestaan bij de docenten, maar ze zijn nog weinig bekend, worden
te weinig uitgewisseld en worden niet verspreid. Het is belangrijk door
inventarisatie de ideeën en plannen die reeds aanwezig zijn bij de
docenten boven tafel te krijgen. Docenten wíllen, maar er bestaat
onduidelijkheid over de invulling van de identiteit. Wees duidelijk over de
identiteit.
