Overeenkomst in financieel gedrag van kind en ouders.

Abstract

Financieel gedrag van kinderen: zo ouders, zo kinderen? Jongeren gedragen zich in financieel opzicht heel uiteenlopend. Veruit de meesten proberen een zakcent te verdienen. Maar verder zijn er grote verschillen: sommigen zijn echt op uitgeven gericht en anderen juist op sparen. Bij geldtekort zal de een de ouder om extra geld vragen en de ander zijn bestedingen uitstellen. Ook zijn er jongeren die schulden maken of zijn er die spelen om geld, of dat nu via het internet is of bij telefoonspelletjes of in een gokhal. Zijn die verschillen terug te voeren op verschil in financieel inzicht dat die jongeren hebben? Is het financieel inzicht van hun ouders bepalend? Het financieel gedrag van de ouders misschien nog méér? Of is het vooral de opvoedingsstijl, bijvoorbeeld de mate waarin ouders hun kinderen de waarde van geld bijbrengen en met geld leren omgaan? Op verzoek van het ministerie van Financiën en CentiQ, Wijzer in geldzaken heeft het ITS een onderzoek uitgevoerd om antwoord op die vragen te krijgen. Het CentiQ-platform bestaat uit verschillende overheidsorganisaties, consumentenorganisaties en partijen binnen de financiële sector en is opgericht met het doel om het financieel inzicht van consumenten te vergroten. Het ITS-onderzoek concentreerde zich op jongeren van 8 tot en met 17 jaar. Het onderzoek bestond in feite uit diverse onderdelen. Zo zijn bijna 4.000 jongeren in de leeftijd van 8 tot en met 17 jaar ondervraagd over hun financieel inzicht en financieel gedrag. Die gegevensverzameling vond plaats via scholen en de resultaten worden gepresenteerd voor jongeren in de basisschoolleeftijd respectievelijk in diverse niveaus van het voortgezet onderwijs. Daarnaast zijn kinderen ondervraagd in 750 huishoudens waar eerder al ook een ouder velerlei gegevens over het ouderlijk financieel gedrag had verstrekt. In een rapport van CentiQ zijn eerder in 2008 de resultaten gepubliceerd van een breder onderzoek onder ruim 4.000 volwassenen (Antonides e.a, 2008). Voor die 750 huishoudens kan ITS dus een directe vergelijking maken tussen financieel inzicht en gedrag van ouders en dat van hun kind. Daarbij gaat het dus onder meer om de vraag of het financieel gedrag van een kind wel of niet sterk samenhangt met dat van zijn ouders. Ook wordt nagegaan in welke mate uiteenlopend financieel inzicht van de jongeren samengaat met verschil in financieel gedrag. Een belangrijke fase van het onderzoek was het onderkennen van centrale begrippen, met name: hoe valt financieel inzicht te operationaliseren. Dat is gebeurd in een vooronderzoek dat uitmondde in een vragenlijst, zowel voor ouders als voor kinderen. Een bijzonderheid was dat de inhoud van de vragenlijst sterk is aangepast aan de leeftijd van de jongeren gegeven hun verschillende ontwikkelingsfase en financiële mogelijkheden. Het onderzoek omvat nagenoeg evenveel jongens als meisjes, is gespreid over heel Nederland en over verschillende onderwijstypen. De resultaten van het onderzoek onder jongeren worden in de maand november publiekelijk gemaakt. Het is de verwachting dat de resultaten aanknopingspunten bieden voor het bepalen wat risicogroepen zijn en de meest effectieve wegen om het financieel gedrag van jongeren te beïnvloeden.