Abstract
Artikel 4 EVRM behelst het verbod op slavernij, dienstbaarheid en gedwongen arbeid.
Ook mensenhandel (waaronder wederzijds voordelige uitbuiting) is door het EHRM onder het bereik van
de bepaling geschaard. Staten hebben de verplichting overtredingen van het verbod door burgers te
voorkomen en te bestraffen. In dit artikel wordt betoogd dat de verplichting tot het nemen van strafrechtelijke
en administratiefrechtelijke maatregelen tegen ‘wederzijds voordelige uitbuiting’ te weinig rekening houdt
met de individuele keuzevrijheid van zogenaamde slachtoffers die bereid zijn tijdelijk onder erbarmelijke
omstandigheden aan het werk te gaan om op die manier elders een beter bestaan op te bouwen. De
bepaling zou dan juist een averechts effect kunnen hebben omdat het potentiële kwetsbare slachtoffers
belemmert in hun migratiemogelijkheden en bevattelijk houdt voor uitbuiting. Artikel 4 EVRM dient beperkt
te blijven tot waar het in essentie om gaat: een mensenrechtenverbod op een ernstig misdrijf tegen de
persoonlijke vrijheid, namelijk hedendaagse vormen van slavernij, dienstbaarheid en gedwongen arbeid.
