Abstract
Antropologen weten het allang: humor is het smeermiddel in het sociale verkeer en dus goed voor sociale relaties - zeker tussen betrekkelijk vreemden. De antropoloog die voor het eerst het veld betreedt, doet er dan ook goed aan dit te doen gewapend met een gezonde dosis humor. Veldwerk is vaak maar een ongemakkelijke zaak, je begrijpt de mensen niet echt goed, zeker niet in het begin, en je vindt ze maar rare snuiters. Humor kan je dan helpen het gezonde verstand te bewaren. Aldus beschouwd is humor de olie waarmee de soms knarsende machinerie van sociale en culturele verschillen kan worden overbrugd - de trading stock van de antropologische handelsreiziger. Malinowski beweerde zelfs dat antropologie eigenlijk de wetenschap van het gevoel voor humor is. Ook in lichtere antropologische genres is dit een welbekend thema. Publicaties zoals het welbekende De onnozele antropoloog: Notities uit een lemen hut van Nigel Barley (1987), of Antropologen te velde: De cultuurschok van de veldwerker van Gerrit-Jan Zwier (1989) venten ruimhartig voorbeelden uit waarin gêne, misverstand en ongemak de boventoon voeren en humor vaak het enige wapen van de antropoloog is om de moed er een beetje in te houden. Humor in veldwerk lijkt dus goed verkend terrein te zijn. Maar schijn bedriegt: humor in antropologisch veldwerk heeft allerlei onverwachte kanten. Voordat we dit verder bespreken, moeten we eerst maar eens kijken naar wat klassieke sociale denkers over humor in relatie tot veldwerk hebben gezegd.
